Զատկային տոնակատարությունների հին հայկական թխվածքներից է նազուկը:
Նազուկը հին հայկական խմորեղեն է, որն այժմ առավել լայն տարածում ունի Հայաստանի սահմաններից դուրս, քան հայրենիքում: Այն հիմնականում իրենից ներկայացնում է ալյուրով, կարագով, շաքարավազով, թթվասերով, կաթով, ձվով և խմորիչով հունցած բուլկու նման թխվածք, որի մեջ հաճախ օգտագործվում է նաև ընդեղեն: Արդի խոհարարական գրականության մեջ «Նազուկ» անվանում են խորիզով կաթնահունցը:
Նախկինում նազուկը թխվել է առանձնահատուկ տոնական առիթների ժամանակ, և յուրաքանչյուր տանտիկին ունեցել է իր յուրահատուկ բաղադրատոմսը, որով և զարդարել է տոնական սեղանները:
Նազուկն արտաքինից շատ նման է շերտավոր խմորից թխված գաթային:
Այն միշտ թխել են Զատկի նախօրեին՝ Մեծ Պասից դուրս գալուց հետո, և հաջորդ օրը սիրով հյուրասիրել իրենց հյուրերին:
Միջուկին ավելացրել են տարբեր համեմունքներ՝ դարչին, քրքում կամ շաֆրան, ինչի հետևանքով էլ խմորեղենն ստացվել է վառ դեղին:
Ինչպես հայկական գրեթե բոլոր խմորեղենները, նազուկը նույնպես ունեցել է բազում տարատեսակներ՝ ինչպես բաղադրության, այնպես էլ արտաքին տեսքի ու պատրաստման:
Շնորհիվ կարագի մեծ քանակության՝ այն շատ փափուկ ու հյութեղ է և կարող է իր թարմությունը պահել երկար ժամանակ:
Նազուկի պատրաստման ողջ գործընթացն ուղեկցվել է երգ ու պարով:
Խորիզով նուրբ ու համեղ «Նազուկ» պատրաստելու համար անհրաժեշտ են՝
կաթ – 100 մլ
թթվասեր – 100 գ
խմորիչ – 1 ճ. գ
կարագ կամ յուղ – 350 գ
ձու – 3 հատ
ալյուր – 4-5 բաժակ
շաքարավազ – 200 գ
վանիլ:
Նազուկ պատրաստելու եղանակն է.
գոլ կաթի մեջ լուծել խմորիչը, ավելացնել ½ բաժակ ալյուր, լավ խառնել, թողնել մոտ 30 րոպե՝ հասունանա: Ապա ավելացնել թթվասերը, 200 գ հալված կարագը եւ 2 ձուն, լավ խառնել: Քիչ-քիչ ավելացնել ևս 2-3 բաժակ ալյուր, որ ստացվի փափուկ, հունցելու համար պիտանի խմոր: Մոտ 10 րոպե խմորը սեղանին հարվածելով՝ լավ հունցել: Ապա թողնել տաք տեղում, որ հասունանա:
Արդեն հասունացած խմորը բաժանել 4 մասի և գրտնակել:
Խորիզ պատրաստելու համար հալված 150 գ կարագին ավելացնել շաքարավազն ու 1 բաժակ ալյուրը, վանիլը: Զանգվածը ձեռքերով խառնելով՝ դարձնել փշրանքներ:
Խմորի յուրաքանչյուր գրտնակած մասի վրա փռել խորիզի ¼ մասը և ռուլետաձև փաթաթել:
Ստացված ռուլետները կտրտել՝ ստանալով 5-6 կտոր:
Կտորները որոշակի հեռավորությամբ դասավորել յուղաթուղթ փռած ջեռոցի տապակի մեջ, թողնել 10-15 րոպե հանգստանան, ապա վրաները քսել ձվի հարած դեղնուց և թխել նախապես 180˚C տաքացված ջեռոցում 20-30 րոպե:
